براساس سن و وضعیت رشد کودک،جیغ زدن میتواند طبیعی و غیر طبیعی باشد، جیغی که مادر و پدر را به تنگ می‌آورد و برای طلب خواسته‌ای از والدین است، ربطی به تاخیر کلامی و بیماری شنوایی ندارد و رفتاری بیمارگونه محسوب میشود.برخورد والدین و اطرافیان با این رفتار کودک در شکل گیری رفتارهای ارتباطی و ویژگی های شخصیتی کودک تعیین کننده است و برخورد نامناسب والدین وضعیت دشواری را می آفریند.بهتر است به توصیه هایی که در ادامه ذکر می شود توجه کنید:
1- وضعیت سن و رشد کودک را در نظر بگیرید
کودکانی که جیغ می‌زنند را به دو گروه تقسیم می‌کنیم؛ بچه‌های 5/1تا 3ساله و بچه‌های بالای3 سال.
کودکان تا قبل از 18 ماهگی،تنها نیاز فیزیو
لوژیک دارند اما در 18 ماهگی تا 3 سالگی، هویت کسب میکنند یعنی خواسته‌های فردی پیدا میکنند، اسم خود را می‌شناسند و می‌دانند مثلا این توپ مال اوست.
کودکی که در این سن است، می‌خواهد وسایل اطراف مال او باشد و سر این مساله با سایرین دعوا میکند. جیغ‌زدن یعنی کودک سعی میکند با این رفتار به خواسته خود برسد. بعد از 3 سالگی این وضعیت باید فروکش کند اما به دلیل رفتارهای نادرست والدین و برخوردهای اشتباهشان با جیغ کودک نه‌تنها فروکش نمی‌کند بلکه شدت می‌یابد.
یکی از دلایل شدت یافتن جیغ‌زدن‌های کودک بعد از 3 سالگی این است که والدین پاسخ‌های تشویقی نامناسب به کودک می‌دهند یعنی مثلا کودک جیغ میزند و خواسته‌ای از مادر دارد اما مادر نمی‌خواهد به او پاسخ دهد. در این شرایط کودک سعی میکند به زور با جیغ‌زدن به خواسته‌اش برسد. معمولا مادر ابتدا مقاومت میکند اما چون جیغ‌زدن زیاد میشود در نهایت تسلیم میشود و خواسته کودک را اجابت میکند. در این شرایط در واقع کودک به نحوی تشویق میشود و برای جیغ‌زدنش جایزه می‌گیرد. گاهی وسیله‌ای دست کودک است و مادر می‌خواهد از او بگیرد اما وقتی کودک شروع میکند به جیغ زدن مادر از گرفتن وسیله منصرف میشود. این کار هم در واقع تقویت منفی است و کودک با جیغ زدن به خواسته‌اش می‌رسد. این 2 نوع تقویت که در جامعه زیاد هم به کار گرفته میشود، عامل تشدید جیغ زدن کودک بعد از 3 سالگی است.
نحوه ی برخورد با کودکان 5/1 تا 3ساله
خواسته‌های کودک و جیغ‌زدن‌های او در یک مقطع تا حدودی منطقی است و والدین نباید واکنش شدیدی از خود نشان دهند. باید بپذیرند جیغ زدن در این سن جزئی از روند تکامل فرزندشان است. توصیه این است والدین کودکان 2 ساله به جیغ کودک بی‌تفاوت باشند. نباید کاری کرد که جیغ زدن تبدیل به نوعی بازی برای کودک با بزرگ‌ترها شود. اگر در خانه کودک جیغ میزند بی‌تفاوت باشید اما در مهمانی‌ها بهتر است از قبل مسایل را پیش‌بینی کنید و قبل از آنکه کودک بخواهد با جیغ به خواسته‌ای برسد آن را انجام دهید تا موقعیت جیغ زدن برای او فراهم نشود. درواقع باید کودک را مدیریت کرد.
نحوه ی برخورد با کودکان بالای 3سال
بعد از 3 سال که کودک رشد عقلانی پیدا میکند، در حدی که مفاهیم را متوجه میشود و میتواند حرف بزند باید در روند رفتاردرمانی با او برخورد مناسبی شود تا این حرکت زشت را کنار بگذارد. در این سن بهتر است با یک متخصص روان‌پزشک کودک و نوجوان مشورت کنید.
2-رفتار جیغ زدن را پیش بینی کنید.
بسیاری از والدین از جیغ‌زدن‌های کودک عصبی می‌شوند و او را کتک می‌زنند تا دیگر جیغ نزند اما تنبیه بدنی کودک هیچ کمکی به ما نمی‌کند و کار درستی نیست. کتک زدن تنها باعث شدت یافتن این رفتار میشود. اگر والدینی بیش از حد حساس هستند و نسبت به جیغ زدن کودک نمی‌توانند بی‌تفاوت باشند، بهتراست رفتار او را پیش‌بینی کنند. اگر قرار است با جیغ زدن کودک خواسته‌اش را اجابت کنند قبل از جیغ این کار را انجام دهند. برای شناخت بیشتر، رفتارکودک را طی ۱۰ روز پیگیری و ثبت کنید این کار باعث میشود مطالب زیادی از رفتارکودک و واکنش اطرافیان کشف کنید که به درک عمیق تر این وضعیت کمک بسیاری میکند.
3-به خواسته‌های معقول کودک توجه کنید.
اگر چه همیشه برای شما ممکن نیست که به خواسته کودکتان توجه کنید اما تا می‌توانید این کار را در اولویت قرار دهید.قبل از این که منزل را ترک کنید و کودک خود را بیرون ببرید، مطمئن شوید که فرزندتان به اندازه کافی استراحت کرده و خواب کافی داشته. غذایش را به اندازه‌ای که در بیرون از منزل گرسنه نشود، خورده و جایش تمیز است. بهتر است مقداری خوراکی و آب همراه داشته باشید که اگر در هنگام خرید و یا هر جای دیگر کودک گرسنه و تشنه شد، نیاز او را فوری برطرف کنید و مانع ناراحتی او شوید. حتما شما هم به کودک خسته، گرسنه و تشنه تان حق می‌دهید که برای رسیدن به آرامش جیغ و داد کند. حتی خود شما هم در هنگام گرسنگی و تشنگی حال گردش در یک فروشگاه بزرگ را ندارید.
4-از رفتارهای اتفاقی کودک گاهی چشم پوشی کنید.
سخت‌ترین کار برای بعضی از والدین کنار آمدن با کودکانی است که در میان جمع و در خیابان جیغ و داد میکنند و آبروی آنها را می‌برند.برخی از بدرفتاری ها بهانه گیری ها وجیغ زدن ها ازسر بی حوصلگی ،خستگی ویا اتفاقی است.در این شرایط فقط وفقط صبور باشید و نگران نگاه‌های دیگران نباشید. بالاخره همه روزی طعم پدرو مادر شدن را می‌چشند و خواهند فهمید که جیغ زدن هم یکی از رفتارهای کودکانه است که در مراحلی از رشد و تکامل کودک اتفاق می‌افتد.جیغ زدن باعث تحلیل انرژی میشود وتارهای صوتی ودیافراگم کودک را دچار خستگی می کند بنابراین کودک نمیتواند به مدت طولانی آن را ادامه دهد .اما اگر کودک شما در یک محیط آرام مانند مجلس عزا و یا بیمارستان شروع به جیغ زدن کرد، چشم پوشی جایز نیست و لازم است که فورا او را از محیط خارج کنید تا بیشتر از این شرمنده نشوید.
5-مهارت های ارتباطی خود و کودکتان را افزایش دهید.
هرچقدر ارتباط والدین باکودک غنی تر وکودک دربیان خواسته اش ماهرترشود،رفتارهای نظیر جیغ زدن کم میشود.به کودک یاد دهید بااشاره یابیان کلمه های ساده ،خواسته اش رابیان کند.وقتی که امکانش هست به کودک اجازه دهید صدای بلند خود را بشنود. با او بازی کنید. به او بگویید« بیا با هم تا بلندترین حدی که می‌توانیم جیغ بزنیم. »بعد از او بخواهید زمزمه کردن را هم تجربه کند.« حالا وقت این است که ببینیم چه کسی میتواند آرامتر صحبت کند.» می‌توانید این بازی را با حرکات دیگر همراه کنید مثلا موقع داد زدن دستتان را روی گوشتان بگذارید و بالا و پایین بپرید. اگر در میان جمع بودید و می‌خواهید سرو صدای کمتری بشنوید می‌توانید به او بگویید:« اوه تو مانند شیر می‌غری! ببینم می‌تونی مثل بچه گربه آرامتر باشی.»
6- از او مودبانه خواهش کنید آرام حرف بزند.
اگر کودکتان ازشدت خوشحالی و هیجان جیغ میزند، سعی کنید با متهم کردن، دعواکردن و دستوردادن حال خوش او را خراب نکنید.با آرامش و مودبانه از او خواهش کنید که با صدای آرام که مناسب داخل خانه است صحبت کند و بهتر است با آهسته صحبت کردن به او نشان دهید که برای شنیدن صدای شما هم که شده لازم است آرامتر باشد. برای این منظور می‌توانید احساس ناراحتی ناشی از شنیدن سرو صدارا که برای شما و یا همسایه ایجاد میشود، به او یاد آوری کنید. البته تمام این کارها باید با آرامش باشد و نه داد زدن!
7-به کودک پیام ها و هویت منفی ندهید.
گاهی والدین واطرافیان آگاهانه ویا اغلب ناآگاهانه، به کودک عباراتی مثل:جیغ جیغو، مگه بلندگو قورت دادی، از دستت خسته شدم،
را به کودک خطاب میکنند.این عبارت ها پیام های منفی اند ورفتارمنفی کودک شمارا به ویژگی شخصیتی او تبدیل میکنند
8-به رفتار های مثبت کودک توجه کنید
تمرکز شما بر روی جیغ زدن ها ورفتار نامناسب کودکتان آرامشتان را برهم میزند واین دغدغه شمارا از رفتار های مثبت او غافل میکند وباعث میشود در هنگام رفتارنامناسبش کنترل خود را از دست دهید.به دیگر رفتارهای او توجه کنید وبه آن ها بها دهید.به خصوص هنگامی که آرام است مثلا با آرامش بازی میکند،خواسته هایش را صریح میگوید.یکی ازرفتارهای مخرب والدین هنگام جیغ زدن کودک فریاد زدن وآرام کردن او با صدای بلند است ودر حالی که خود والدین بافریاد وصدای بلند با کودک صحبت میکنندیااو را تهدید وتنبیه میکنند انتظار دارند کودک آرام باشد.
دکتر رویا فصیحی
منبع
نی نی وبلاگ
akairan