تشخیص یک اختلال به طور دقیق در کودکان امر بسیار دشواری می باشد زیرا آنها در فرایند رشد قرار دارند و توأم شدن ویژگی یک اختلال با ویژگیهای رشدی هر سن کار تشخیص را دشوارتر می سازد.در ادامه اطلاعاتی به صورت خلاصه ارائه شده که به شخص کمک می کند تا بین اوتیسم و دیگر اختلالات تفاوت قائل شود.
اختلال اوتیسم از دیگر اختلالات نافذ رشد (اختلالات رت، اختلالات آسپرگر، اختلال از هم پاشیدگی کودکی) عقب ماندگی ذهنی، اسکیزوفرنی، اختلال شنیداری، اختلال رشد زبان، نابینایی و انزوای اجتماعی متفاوت می باشد.

1- عقب ماندگی ذهنی
افراد عقب مانده ذهنی معمولاً در همه زمینه های رشد تأخیر نشان می دهند نه فقط در زبان یا روابط اجتماعی. آنها مایلند از طریق اشاره کردن، تقلیدکردن و یا از راههای دیگر با دیگران ارتباط برقرار کنند. رویهم رفته ارتباطات بین فردی آنها آسیب ندیده است. اکثراً از اینکه با دیگران هستند لذت می برند. آنها به قصد برقراری ارتباط، داوطلبانه به اشخاص نزدیک می شوند، در واکنش به تعاملات اجتماعی به آسانی لبخند می زنند و تماس چشمی برقرار می کنند. اشخاص عقب مانده بسیار شدید بعضی از رفتارهای کلیشه ای شبیه به اوتیسم را نشان می دهند.(مثل تکان دادن دست، تکان دادن بدن، خود تحریکی) و پاسخهای هیجانی (مثل حالت پرخاشگری).

2- اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی در کودکی بسیار نادر است و بعد از یک دوره نرمال رشد معمولاً در دوره بزرگسالی آشکار می شود. بر خلاف اسکیزوفرنی علائم رفتاری اوتیسم اکثراً در اوایل کودکی مشاهده می شود.اشخاص اسکیزوفرن درک بدی از محیط شان دارند. در مورد آنچه واقعی است و واقعی نیست گیج می شوند. اسکیزوفرنها بعضی مواقع توهم دارند اما توهم برای اشخاص اوتیسم بسیار نادر است. اسکیزوفرنهای کلامی اغلب فکرهای عجیب و غریب را بیان می کنند در حقیقت اشخاص اسکیزوفرن مثل اشخاص اوتیسم اختلال شناختی ندارند.

3- اختلال شنوایی
اشخاص دارای اختلال شنوایی به صداها واکنش نشان نمی دهند. چون نمی توانند بشنوند ولی به صداهایی که می توانند بشنوند پاسخ می دهند. این اختلال معمولاً به وسیله یک شنوایی سنج تشخیص داده می شود.
اختلالات شنوایی در روابط شخصی آنها معمولاً تأثیر نمی گذارد. اشخاص دارای اختلال شنوایی برای برقراری ارتباط شخصی تلاش می کنند. به صورت نرمال افراد را تحت تأثیر قرار می دهند و از آنها تأثیر می گیرند. اگرچه ارتباط آنها به خاطر اختلال شنوایی شان ممکن است محدود باشد با وجود این برای برقراری ارتباط با دیگران با استفاده از علائم، اشاره کردن و تقلید تلاش می کنند، اما اشخاص اوتیسم هیچ تلاشی برای برقراری ارتباط ندارند.

4- اختلال رشد زبانی
افراد دارای اختلال رشد زبانی در درک کلمات، مفاهیم و صحبت کردن با دیگران مشکل دارند. برخلاف افراد اوتیسم آن ها تعامل اجتماعی اولیه و تماس چشمی برقرار می کنند. رفتارهای خودتحریکی و تنهایی اوتیستیکی معمولاً در افراد دارای اختلال رشد زبانی دیده نمی شود.

5- اختلال بینایی
افراد با دید کم یا نابینا بعضی اوقات رفتارهایی (مثل حرکات بدن، فشار دادن چشم و رفتارهای خودتحریکی) انجام می دهند. آنها به طور مناسبی با افراد، وقایع و اشیا در محیط شان ارتباط دارند و کلام  آنها معمولاً آسیب ندیده است.

6- انزوای اجتماعی
بچه هایی که انزوای اجتماعی بسیار  شدیدی  دارند ممکن است در رشد عمومی عقب ماندگی نشان دهند. آنها در کلام تأخیر زیادی دارند و دستور زبانشان رشد کافی نکرده است. کمبودهای آنها معمولاً در لباس پوشیدن،  بهداشت شخصی و مهارتهای اجتماعی نشان داده می شود. اگر به آنها فرصت و محیط سالم بدهیم، در همه ی زمینه های عملکردی شان بهبود پیدا می کنند.
7- اختلال اوتیستیک
ازمجموع اختلالات نافذ رشد، اختلال اوتیستیک بیشترین شرایط و ویژگی های تشخیصی را دارد. اوتیسم اختلال بیولوژیکی پیچیده ای است که عموماً در سرتاسر زندگی شخص وجود دارد و آن را ناتوانی رشدی می نامند زیرا قبل از سه سالگی و در دوره رشد شروع می شود و باعث تأخیر یا مشکلات بسیار متفاوتی در رشد شخص می شود. در اکثر موارد اوتیسم مشکلاتی در ارتباطات کلامی و غیرکلامی، روابط اجتماعی متقابل با دیگران هم از نظر جسمی (بغل کردن) وهم کلامی (از قبیل داشتن یک مکالمه)، رفتارهای تکراری و روزمره شبیه تکرار لغات یا کارها به طور زیاد، پیروی کردن وسواس گونه از برنامه ی زمانی برای امور روزمره و انجام کارهایشان و یا روشهای خاصی برای مرتب کردن متعلقاتشان دارند. علائم این اختلال رابطه فرد اوتیستیک را با جهان اطراف قطع می کند.
8- اختلال آسپرگر
این کودکان در مقایسه با افراد اوتیستیک از گفتار و زبان اولیه طبیعی تر (البته نه همیشه) و نیز نقایص اجتماعی خفیف تری برخوردارند. بر خلاف کودکان اوتیستیک نمرات هوش کلامی این گروه برتر از هوش غیرکلامی آنها می باشد. علائم تشخیصی در این کودکان ممکن است تا ورود به مدرسه به سختی خود را نشان دهند. (بسیاری ممکن است هرگز مشخص نشوند) برخلاف کودکان اوتیستیک تأخیر چشمگیری در زبان، رشد مهارتهای شناختی و خودیاری متناسب با سن دیده نمی شود. به طور کلی افرادی با هوش نسبتاً طبیعی بوده که تخریب کیفی در تعاملات رفتاری – اجتماعی متقابل بدون تأخیر در رشد زبان دارند. مشکلاتی در روابط اجتماعی و ارتباط با همسالان با شروع سن مدرسه بیشتر مشهود و آشکار می شود. همچنین علاقه خاصی به نجوم، جغرافیا و باستان شناسی نشان می دهند. توجّه به جزئیات، جمع آوری اشیا، علائم وسواسی، نظم و ترتیب خاص در بعضی از امور، حساسیت به تغییر، انعطاف پذیری کم در اندامها و حرکات و نیز یکنواختی جریان تکلم از مواردی است که در آنها به چشم می خورد .

9- اختلال رت
این اختلال یک اساس ژنتیکی دارد چون تنها در دخترها دیده  شده است. علائم آن غالباً عبارتند از فقدان حرکات هدفدار دست که حرکات قالبی نظیر پیچاندن دستها، آتاکسی حرکتی و کندی روانی حرکتی را در پی دارد. کاهش اندازه دور سر، از دست رفتن مهارتهای زبانی و ناهماهنگی عضلات و عدم تعادل در راه رفتن نیز مشاهده می شود. همچنین میزان بالای تشنج، (75%) نوار مغزی غیر طبیعی، و تنفس های نامنظم بسیار دیده می شود .

10- اختلال فروپاشنده کودکی 
این اختلال بسیار نادر بوده و وقوع آن بسیار کمتر از اوتیسم می باشد. شروع آن بعد از 4-2 سال رشد ظاهراً نرمال و با یک نمودهایی آشکار و آزاردهنده از بیماری هایی مانند عفونت های ویروسی، آبله مرغان و مانند آن اتفاق می افتد و به دنبال آن گفتار به تدریج دچار پسرفت می شود. توانایی های شناختی کاهش پیدا می کند و شباهت زیادی بین این کودکان و کودکان اوتیستیک ایجاد می شود.

11- اختلال نافذ رشد که به گونه ای دیگر مشخص نشده است
این طبقه گاهی به نام اوتیسم فاقد علائم مشخص نام گذاری شده است. این کودکان برخی از الگوهای رفتاری کودکان اوتیسم را دارند و در ضمن فاقد برخی از آن ها می باشند. برای مثال فاقد الگوهای رفتاری و علایق کلیشه ای بوده، اما در ویژگیهای شخصیتی و نیز حرکات اندام انعطاف پذیری کمی دارند یا ممکن است توانایی ارتباط با دیگران را داشته باشند اما به وضوح در سطح طبیعی عمل نمی کنند. این کودکان ممکن است گاهی با تشخیص اوتیسم خفیف معرفی شوند.

دکتر رویا فصیحی

منابع
احمدی ،سید جعفر، صفری،طیبه ،همتیان ،منصوره وخلیلی،زهرا .(1391). اثر بخشی روش تحلیل رفتاری بر علایم اوتیسم .تحقیقات علوم رفتاری ،دوره 10 ،شماره 4،صفحه 292 – 300 .
بهمن زادگان جهرمی،مرضیه،محمدیان،احمد یار و موسوی،حسین.(1389).بررسی اثر بخشی آموزش مهارتهای اجتماعی بر رفتارهای اوتیستیک و رشد اجتمایی کودکان مبتلا به اختلالات اوتیسم .یافته های نو در روانشناسی،صفحه 81 – 95 .
روزنهان،دیوید ال وسلیگمن،مارتین ای.پی.(1387).روان شناسی نابهنجاری  آسیب شناسی روانی،(ترجمه یحیی سید محمدی).تهران :نشر ارسباران.
سالمی خامنه،علیرضا،قهاری،شهربانو،سلطانلو،مجتبی و دارایی،جعفر.(1392).اثر بخشی درمان پاسخ محور در کاهش مشکلات ارتباطی و رفتاری پسران 8-12 ساله مبتلا به اوتیسم .مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان،دوره 15،شماره 1،(پی درپی 45) ،صفحه 6 – 11 .
علی بیگی،ندا، مخبریان، راضیه و جنتی،زهرا.(1387). روانشناسی مرضی و کودکان استثنائی،تهران:نشرپوران پژوهش.
میلانی فر،بهروز.(1384).روانشناسی کودکان و نوجوانان استثنائی،تهران:نشر قومس.
کرینگ،آ م، دیویسون، جرالد سی، نیل، جان م وجانسون، شری ل. (1391) .آسیب شناسی روانی (روانشناسی نابهنجاری) ،(ترجمه حمید شمسی پور).تهران:انتشارات ارجمند.
محمد پور،وهاب،باباپور خیرالدین،جلیل و بخشی پور رودسری،عباس.(1392). اثرات الگودهی ویدئویی بر افزایش مهارتهای خودیاری کودکان مبتلا به طیف اوتیسم.مجله علوم پزشکی رازی،دوره20،شماره 106.
نادری،آذر.(1385).روانشناسی مرضی و کودکان استثنائی،تهران:نشر پردازش.
هاردمن،مایکل ام،درو،کلیفورد جی ووینستون اگن،ام.(1387).روانشناسی و آموزش کودکان استسنایی ،(ترجمه علیزاده و همکاران).تهران:نشر دانژه.(تاریخ انتشار به زبان اصلی،1948).
  
Crozier, SH. &. Tincani, M.J. (2005). "Using a Modified Social Story to Decrease Disruptive
Behavior of a Child With Autism". Focus on Autism & Other Developmental Disabilities. Volume 20, Issue 3.
Del Valle.P.R., et al. (2001). "Using Social Stories with Autistic Children. "Journal of Poetry Therapy 14(4):187-197.
Delano, M. &.Snell,M.E. (2006). "The Effects of Social Stories on the Social Engagement of Children with Autism". Journal of Positive Behavior Interventions. Volume 8, Issue 1.

Rust, J. &. Smith, A. (2006). "How should the effectiveness of Social Stories to modify the behavior of children on the autistic spectrum be tested?". Autism: The International Journal of  Research & Practice. Vol 10, Issue 2.